Mirasbırakanın yapmış olduğu ölüme bağlı veya sağlararası kazandırmaların
mirasçıların saklı payını aştığı oranda indirilmesini sağlayan işleme ”tenkis”
denmektedir. Kanunda sayılmış saklı paylı mirasçılar, mirasbırakanın tasarruf
özgürlüğünü aşarak saklı paylarını ihlal eden tasarruflarının indirilmesini dava ve def’i
yoluyla talep edebilirler.
Tenkis talebinde bulunmak için temel iki şart bulunmaktadır. Bunlardan ilki,
mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufları veya bazı sağlararası kazandırmaları ile tasarruf
oranını aşması, ikincisi ise mirasçının saklı pay hakkının ihlal edilmiş olmasıdır.
Tenkise tabi bir kazandırmadan bahsedebilmek için, kazandırmanın karşılıksız
yapılmış olması gerekir. Ayrıca mirasbırakan tarafından yapılan her türlü kazandırma da
tenkise tabi değildir. Ölüme bağlı tasarruf yoluyla yapılan kazandırmaların tamamı
tenkise konu olurken, sağlararası kazandırmalar sınırlı olarak tenkise konu olmaktadır.
Tenkise tabi hem ölüme bağlı kazandırma hem de sağlararası kazandırma
mevcut ise, saklı pay tamamlanıncaya kadar öncelikle ölüme bağlı tasarruflar orantılı
olarak tenkis edilir. Ölüme bağlı tasarruf yapılmamış veya ölüme bağlı tasarrufların
tenkisi saklı paya tecavüzü ortadan kaldırmaya yetmemişse, sağlararası kazandırmaların
tenkisine geçilir. Sağlararası işlemlerin kendi içindeki tenkis sırası, en yeni tarihlisinden
en eski tarihlisine doğru olmak üzere belirlenir. Buna rağmen saklı paya tecavüz
giderilememişse, kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan
ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar tenkis edilir.
V
Kendisine tenkise tâbi bir kazandırma yapılmış olan kimse iyiniyetli ise, sadece
mirasın geçmesi anında kazandırmadan elinde kalanı geri vermekle yükümlüdür;
iyiniyetli değilse, kazandırmanın tamamından sorumlu olur
